Ik ben in een klein plaatsje geboren in Zuid Limburg. Mijn vader kwam uit Gelderland en mijn moeder uit Brabant. We hebben nooit dialect gepraat thuis en ik vroeg me wel eens vaker af waar hebben ze het over.
Een dialect leer je niet op school.
Een dialect heeft geen wettelijke geregelde spelling
Een dialect gebruik je niet voor zakelijke papieren
Een dialect wordt niet door de overheid beschermd
Limburg heeft een verzameling van tientallen verschillende dialecten met elk hun typische kenmerken. De populariteit van het dialect is zo groot, dat de provincie geld erin steekt om de streektaal te bevorderen. Het Limburgs is officieel vijftien jaar geleden erkend door onze regering en wel op 14 Februari 1997.
Ik kom zelf uit het centraal gedeelte. Dit wordt zo genoemd, omdat dit gebied samen met het Belgische Limburg het centrale deel vormt van het hele Limburgse taalgebied. Het Maastrichts of het Tongerse dialect gebruiken woorden die beginnen met, sp,st,sl,sm,sn en zw. Bijvoorbeeld spele (spelen), strikke ( breien) of slaope ( slapen).
Voor mij is alleen het uitspreken van de woorden al moeilijk. Ik heb als zeventienjarig meisje, stage gelopen in een verpleeg kliniek in Kerkrade. Nou, daar was geen beginnen aan. ik kwam daar werken met mijn gemengde Brabants Gelderlandse taaltje, en de mensen verstonden me niet! Ik kan dan wel goed Duits, maar daar waren de patiënten niet mee tevreden.
De dialect sprekende bevolking kan direct herkennen waar iemand vandaan komt. Zegt iemand det of deh, dan zal hij hoogstwaarschijnlijk uit Midden of Noord Limburg komen. Gebruikt iemand een J aan het begin van het woord, waar anderen een G gebruiken, dan is het iemand uit Kerkrade, Vaals of lemiers. Zeft iemand halde in plaats van houden, is het waarschijnlijk iemand uit Tegelen. Gäötje zeggen ze in MOntfort en väöre veurdeur, is het iemand uit Sint Joost.
Ik ben zelf geboren in Brunssum, maar lieve mensen, wat een dialect.
De ao en de oa zint lestig oetereen te hoale in ‘t Broenssems. De ao is 'n langgerèkde o, wie in oh. De oa is ènne o-klank mit ènne doffe e-noasjlaag. Zoeë zègke sommige luuj sjtoat en angere sjtaot. Allebei de variante zint good: sjtroat en sjtraot, hoak en haok.
De äö en de öa. Weë sjtraot zeët, zeët ooch sjträötje, weë sjtroat zeët, zeët ooch sjröatje.
De eë kint ooch waal doer ae vervange were. Dat lik aan d’r sjpreëker.
De eë is ènne e-klank mit noasjlaag, de ae is èng langgerèkde e. A
llebei de variante in ‘t Broenssems zint acceptabel.
Sjrief nooit ee, oo, uu, aa es dat vanoet 't Nederlands gezieën verkierd is. Dus neet: vaader, mooder,kuuke, sjpeele, mer vader, moder, kuke, sjpele.
De Sinterklaastijd komt er aan en in Limburg zijn ze al vol op aan het dichten. Ik ga het met mijn Limburgse talen knobbel ook maar eens proberen.
Loate v´r de Sinterkloas traditie in sjtand houwe
Zoeëget loate v´r os toch neet klauwe
Toekomstige generaties zullen d´r bliej mit zun
Want Sinterkloas is toch altied weer groeëte fun!
Laten we de Sinterklaas traditie in ere houden
Zoiets laten we ons toch niet afpakken
Toekomstige generaties zullen er blij mee zijn
Want Sinterklaas is altijd grote pret
http://www.youtube.com/watch?v=9x67PCKYL8Y&feature=related
Voor diegene die wilt oefenen op het Limburgse dialect, verwijs ik naar de volgende pagina.
http://www.limburgsetaal.org/oefeningen
Nederland is rijk aan dialecten. Soms versta ik maar een tiende van wat ze zeggen, maar ik laat jullie zelf even luisteren.
http://www.youtube.com/watch?v=zHmcVjMzS-I
Zo ik heb mijn zegje weer gedaan en dat alleen maar, omdat net in de winkel iemand me in het dialect aansprak. Zo zie je maar, de inspiratie komt vanzelf.
Als uitsmijter nog een leker Limburgs lied.
http://www.youtube.com/watch?v=U4ak0mwhBSY
Groetjes,
Vandollum
Geen opmerkingen:
Een reactie posten